Diagnoza problemu systemu ubezpieczeń zdrowotnych, nowe metody określania poziomu rozwoju gospodarczego kraju, kombinatoryka, obliczenia kwantowe czy inne spojrzenie na zjawisko internetowego „piractwa” – to tylko niektóre z pomysłów młodych polskich naukowców, za które otrzymali prestiżowe stypendia START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. W sobotę odebrali je podczas uroczystości na Zamku Królewskim w Warszawie.

Grono stu najzdolniejszych młodych naukowców zostało nagrodzonych za badania i sukcesy w swoich dziedzinach. Dziesięciu z nich podejmuje zagadnienia związane z matematyką, informatyką i ekonomią.

System opieki zdrowotnej zagrożony

Źródła finansowania ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce są źle skonstruowane, sam system jest niewydolny, wątpliwości budzi również sposób ustalenia wysokości składek dla poszczególnych grup społecznych. Takie wnioski płyną z badań dr. Pawła Lenio z Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Naukowiec oprócz diagnozy problemu, ma też receptę na jego rozwiązanie. To m.in. zachowanie proporcji przy obciążaniu składkami różnych grup społecznych.

- Zmiana systemu składek na ubezpieczenie zdrowotne w taki sposób, by kwota ponoszona przez obywatela faktycznie odpowiadała zasadzie solidarności społecznej, powinna być jednym z priorytetów ustawodawcy. Nie może być tak jak teraz, gdy pracownik biurowy zarabiający pensję równą średniej krajowej płaci za ubezpieczenie zdrowotne więcej niż rolnik posiadający duże, 300 hektarowe gospodarstwo – podkreśla dr Lenio.

Jak skutecznie mierzyć dobrobyt?

PKB na mieszkańca – ten wskaźnik dochodowy jest kluczowy przy porównywaniu rozwoju gospodarczego krajów. Wielu ekonomistów zaznacza jednak, że nie jest do doskonałe narzędzie do tego celu - nie bierze bowiem pod uwagę innych kryteriów niż dochód. Nagrodzony stypendium START ekonomista Radosław Kurek, doktorant z Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, w swoich badaniach proponuje ciekawe rozwiązanie. Badacz zamierza opracować uniwersalną metodę mierzenia innych wskaźników świadczących o rozwoju państwa, takich jak stan zdrowia obywateli czy ich wykształcenie.

- Wyzwaniem jest określenie wspólnej skali do porównania tych kwestii w różnych państwach. Przygotowanie i określenie tych wskaźników od strony metodologicznej, w taki sposób, aby umożliwiły porównanie dobrobytu wielu krajów, jest bardzo trudne. Chcę to zmienić i doprowadzić do sytuacji, w której będzie można dobrobyt zmierzyć i lepiej zrozumieć sytuację gospodarczą różnych krajów, w tym Polski – podkreśla naukowiec.

Internetowe piractwo bez większej szkody dla twórców

Polska znajduje się w ścisłej czołówce państw świata pod względem nielegalnego korzystania z treści, takich jak książki, e-booki, filmy czy seriale. Jednak ekonomista Wojciech Hardy, doktorant z Uniwersytetu Warszawskiego dowiódł, że ściąganie nielegalnych e-booków ma stosunkowo niewielki wpływ na ich legalną sprzedaż.

- Wykonaliśmy eksperyment. Stworzyliśmy listę popularnych książek. Dla części z nich prowadziliśmy profesjonalne działania, które dążyły do zminimalizowania obrotu tymi tytułami w sieci. Z nielegalnymi kopiami pozostałych książek nie robiliśmy nic. Jak się okazało, nie miało to większego wpływu na zyski twórców – zaznacza Hardy.

Te badania mogą pomóc w podniesieniu świadomości właścicieli praw autorskich na temat sposobów ich ochrony, ale także na temat samego procederu nielegalnego pobierania treści.

Od kwantowych obliczeń po rynek nieruchomości z XV wieku. Oto pozostali laureaci:

• Dr Piotr Łozowski z Uniwersytetu w Białymstoku zbadał m.in. jak wyglądał rynek kredytowy, rynek nieruchomości i życie w Warszawie w XV wieku.
• Mgr Piotr Miska z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie zajmuje się kombinatoryką, czyli – w dużym uproszczeniu – sprawdzeniem, na ile różnych sposobów można obliczyć pewne wybory matematyczne.
• Dr Mateusz Łełyk z Uniwersytetu Warszawskiego w swoich badaniach wykorzystuje metody logiki matematycznej, które pozwalają lepiej wyjaśnić część zagadnień filozoficznych.
• Mgr Krzysztof Sornat z Uniwersytetu Wrocławskiego zajmuje się algorytmiką, na którą składa się projektowanie algorytmów i ich analiza pod kątem zdolności obliczeniowej.
• Mgr Adam Glos z Instytutu Informatyki Teoretycznej i Stosowanej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach porusza tematykę obliczeń kwantowych, które mogą mieć zastosowanie w informatyce.
• Dr Grzegorz Świderski z Instytutu Matematyki PAN we Wrocławiu zajmuje się matematyczną teorią aproksymacji, która pozwala na zastępowanie bardziej skomplikowanych obliczeń matematycznych innymi – szybszymi, choć czasem mniej dokładnymi.
• Mgr Michał Włodarczyk (wyróżniony w konkursie) z Uniwersytetu Warszawskiego został doceniony za zaawansowane prace dotyczące algorytmów aproksymujących i wykorzystanie zaawansowanych metod do analizy tych algorytmów.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej co roku ogłasza listę stu najzdolniejszych naukowców przed trzydziestką i przyznaje im stypendia. Opisana dziesiątka podejmuje w swoich pracach zagadnienia związane z ekonomią i matematyką oraz prowadzi interdyscyplinarne badania wykorzystujące te dziedziny. W tegorocznej edycji programu START ich stypendia finansuje Narodowy Bank Polski w ramach programu edukacji ekonomicznej.

Stu wybitnych naukowców

Tegoroczny konkurs w programie START to już 27. edycja wydarzenia. W 2019 roku wśród stu najzdolniejszych młodych naukowców znalazło się 58 mężczyzn i 42 kobiety. Do ich rąk trafiły łącznie 3 000 000 złotych. Warto dodać, że nagrodzonych laureatów wybrano z grona niemal 900 osób, które ubiegały się o stypendium.

- Od lat naszą wizją jest inwestowanie w rozwój polskiej nauki i gospodarki poprzez wspieranie najzdolniejszych badaczy nowego pokolenia – zaznacza profesor Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. – Okazując wsparcie naukowcom na początku ich pracy badawczej, doceniamy ich dotychczasowe osiągnięcia. Mam też nadzieję, że jednocześnie dajemy im motywację do dalszej pracy. Wyniki ich badań mogą z kolei wpłynąć pozytywnie na stan polskiej nauki i gospodarki – dodaje.

Dziedziny najczęściej reprezentowane przez laureatów to: nauki techniczne (23 stypendia), nauki humanistyczne i społeczne (15 stypendiów), nauki biologiczne (14 stypendiów), nauki chemiczne (13 stypendiów), nauki medyczne (10 stypendiów) i nauki fizyczne (8 stypendiów).

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej istnieje od 1991 r. i jest niezależną, samofinansującą się instytucją pozarządową typu non-profit, która realizuje misję wspierania nauki. Jest największym w Polsce pozabudżetowym źródłem finansowania nauki. Do statutowych celów FNP należą: wspieranie wybitnych naukowców i zespołów badawczych oraz działanie na rzecz transferu osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej. Fundacja realizuje je poprzez przyznawanie naukowcom indywidualnych nagród i stypendiów, przyznawanie subwencji na wdrażanie osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej, inne formy wspierania ważnych przedsięwzięć służących nauce (jak np. programy wydawnicze). Fundacja angażuje się także we wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej oraz zwiększanie samodzielności naukowej młodego pokolenia uczonych.

Stypendia START są przyznawane przez FNP od 1993 r. Do 2019 r. włącznie FNP nagrodziła 3 000 osób i przyznała 3 636 stypendiów (w latach 2002-2015 istniała możliwość otrzymania stypendium START dwukrotnie) w łącznej wysokości 81,5 mln zł.

Stypendia START stanowią wyróżnienie dla młodych naukowców, którzy, choć dopiero rozpoczynają karierę naukową, mogą się już wykazać znaczącymi osiągnięciami badawczymi. O stypendium ubiegać się mogą młodzi naukowcy do 30 r.ż. (lub starsi, jeżeli korzystają z regulaminowych możliwości przedłużenia). Dorobek kandydatów - udokumentowany patentami lub publikacjami w uznanych polskich i zagranicznych periodykach naukowych – jest oceniany przez uczonych będących autorytetami w swoich dziedzinach.

Źródło: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej

Tekst prezentuje sukcesy polskich naukowców, które promujemy w ramach działań PR dla instytucji naukowych.